Otizmin Temel Semptomları

Otizmin temel semptomları (belirtileri) sosyal ve iletişimsel becerilerde kısıtlılık ile tekrarlayıcı hareketler ve davranışlardır. Her hastalıkta olduğu gibi otizmde de her çocukta belirtiler farklılık gösterir ve aynı şiddette değildir. Bazı çocuklarda göz teması daha iyiyken, bazılarında tekrarlayıcı hareketler ön planda olabilir. Otizmin en temel özelliği, çocuğun sosyal iletişim kurma becerisinin yaşıtlarından geri olmasıdır.¹

Farklı yaş gruplarında otizm belirtisi olabilecek özellikler¹

0 - 1 YAŞ	Göz teması azdır, gülümseme ve seslenmeye cevabı yetersizdir. Kucağa alınınca mutlu olmazlar, taklit etmeye çalışmazlar, yabancılardan rahatsız olmazlar. İsmi ile çağırılınca bakmazlar. Gösterilen nesnelerle az ilgilenirler. Agulama, heceleme gibi normal dil gelişimi yerine hırlama, boğazdan ses çıkarma tarzında sesler çıkarırlar.
2 - 3 YAŞ	Konuşma sorunları vardır. Kelime söyleme, iki kelimelik cümle kurma, söylenenleri algılama konusunda yetersizlik vardır. Göz temasını uzun süre sürdürememe, gülümsememe, dokunulmaktan hoşlanmama, ismiyle seslenildiğinde bakmama, yaşıtlarıyla ilgilenmeme gibi davranışların olması, bay bay yapma ve öpücük verme gibi taklide dayalı davranışların olmaması. Tekrarlanan anlamsız hareketler vardır (kanat çırpma, parmak ucunda yürüme, dönme, sallanma, el çırpma gibi amaçsız hareketler).
4 - 5 YAŞ	Donuk yüz ifadesi, iletişim kurmakta isteksizlik vardır. Oyunlarında hayal gücünü kullanma, taklit etme konusunda sorun yaşarlar. Karşısındaki kişinin duygularını anlama, kendisini onun yerine koyabilme gibi becerileri gelişmemiştir. Genelde kısa cümleler kurar, söylenenleri olduğu gibi tekrar eder, ses tonu tek düzedir. Karşılıklı bir konuşmayı başlatma ve yürütmede kısıtlılık belirgindir.
OKUL ÇAĞI	Değişikliklere karşı direnç gösterirler ve yeni ortamlarda zorlanırlar. Bir kısmı hiçbir sosyal iletişime girmez, arkadaşlık kurmaz, duygusal karşılık vermez. Duymuyormuş gibi davranırlar. Bir kısmı aktif olarak ilişki kurmaz fakat karşısındaki kişiden ilgi gördüğünde reddetmeyip yaklaşmasına izin verirler. Bir kısım çocuk ise aktif olarak ilişki kurar ancak ilişki biçimleri tuhaftır. Sık tekrarlayıcı sorular, tuhaf dokunuşlar, garip vücut duruşları, duygusal karşılık vermede tuhaflıklar göze çarpar.

9-30 aylık çocuklarda otizm açısından kırmızı alarm olarak kabul edilen belirtiler:¹

• Çocuk gülümsemeye karşılık vermez veya sadece evde tanıdık kişilere gülümser.
• Onunla konuştuğunuzda yüzünüze bakmaz veya nadiren bakar, aile de bunun sıklıkla böyle olduğunu belirtir.
• Çocuk başkalarının dikkatini bir oyuncağa, ona işaret ederek çekmeye teşebbüs etmez.
• Çocukla etkileşime girmek zordur, sadece kısa süreli etkileşim kurulabilir.
• Çocuk anne-babanın davranış ve hareketlerini taklit etmez.
• Çocuk işaret edilen objeye bakmaz.
• Çocuğa adı ile seslenildiğinde dönüp bakmaz.
• Çocuk 5 sessiz harften daha fazlasını çıkarmaz.

Referans:

1. Mukaddes NM. Otizm Spektrum Bozuklukları Tanı ve Takip. Nobel Tıp Kitapevi 2014.